ŞARAP ŞİŞELERİ

Hangi Şaraplar Hangi Formları Seviyor?

İstanbul Kadıköy’deki şarap evimiz WAYANA’nın şarap dolaplarına göz attığınızda şarap şişelerinin belli başlı birkaç formdan oluştuğunu hemen fark edersiniz. Ayrıca şarabın uzun tarihsel yolculuğunda (somut kayıtlarla yaklaşık 9.000 yıllık) şarap kaplarının nasıl değişimlere uğradığının da çok renkli bir öyküsü olduğunu hatırlatalım. Bu uzun öyküyü parçalar halinde sizlerle paylaşacağız. Ama bugünkü yazımız camdan yapılan şarap şişeleri. Uzun yıllar boyunca irili ufaklı değişimlere uğrayarak bugünkü hallerini alan bu şişeleri sırayla tanıyalım, şişelerdeki değişimlerin izlerini keşfetmeye çalışalım.

Cam, şarabın tadını herhangi bir şekilde etkilemeyen nötr özelliklere sahip olmakla beraber şarap şişelerinde kullanılması ancak 1600’lü yıllarda mümkün olabiliyor. Çünkü şişenin gerektirdiği kalınlık ve dirençteki camın üretileceği kömürlü fırınlar ancak bu yüzyılın teknolojik gelişmeleriyle kullanılacak yetkinliğe ulaşmış. Büyük miktarlarda ve kabul edilebilir fiyatlarla cam şişelerin üretilmesini bir İngiliz sanayicisi olan George Ravenscroft’a borçluyuz.

Standart şarap şişesinin ölçüsü 75 (cl) santilitre. İsterseniz öncelikle 75 cl ölçüsünün şişelerde nasıl benimsenen standart haline geldiğine bakalım. Ortalama insan akciğeri bir defada 750 ml hacimde hava alabilir. Endüstriyel cam üretimi başlamadan önce şişe üretiminin el ve ağız yoluyla yapıldığını düşünecek olursak standardın nasıl ortaya çıktığını kolayca tahmin edebiliriz: cam ustalarının zorlanmadan üfleyebileceği hacim, üretimin sorunsuzca sürdürülebileceği şişenin büyüklüğünü belirlemiş.

Bu yazımızda cam şarap şişelerinin en çok kullanılan iki tanesine birlikte bakalım. İlki Bordo (Bordeaux) şarap şişesi. Adını Fransa’daki Bordeaux şarap bölgesinden alan bu şişe üreticilerin en çok tercih ettiği şişe tipi. Dik bir şekilde yükselen kenarlar kalkık omuzlardan sonra daralır ve mantarın yerleşeceği ağız kısmına yine dik bir çizgi halinde uzanır. Yıllanma aşamasında güneşten zarar görmemesi için kırmızı şaraplarda Bordo tipi şişenin koyu yeşil veya kahverengi renkte olanları, beyaz ve roze şaraplardaysa açık yeşil veya şeffaf olanları tercih edilir. Cabernet Sauvignon, Merlot, Sauvignon Blanc gibi dünya genelinde büyük miktarlarda üretilen şarapların önceliği Bordeaux tipi şişedir.

Şarap şişelerinde görmeye aşina olduğumuz tiplerden ikincisi de Burgonya (Burgundy) tipi. Bordo şişeden farklı olarak yüksek omuzlu değil daha zarif bir biçimde şişenin ortasından başlayarak yumuşak bir açıyla incelen bu şişe, ağız kısmının çapına varınca kalan kısmını dik bir yükselişle tamamlar. XIX. yüzyılda adını aldığı Burgonya bölgesinde ortaya çıkan şişenin üreticiler açısından sağladığı en önemli avantaj, üretim kolaylığı. Gamay, Grenache, Syrah ve Cinsault şarapları için Burgonya tipi şişeler kullanılıyor.

Şarap şişelerindeki farklı formlar yalnızca Bordo ve Burgonya’yla sınırlı değil. Önümüzdeki yazılarda diğer şişelerle devam edeceğiz.